Kapitańska legenda Orebicia. Tym chorwacki kurort różni się od Karwi

Ach, Orebiciu, Orebiciu! Dalmatyńskie Dębki! Karwio Chorwacji! Skąd ten zachwyt największym miasteczkiem półwyspu Peljesač? Czy stąd, że można się tu poczuć, jak nad ojczystym Bałtykiem? Język polski jest drugim tu obowiązującym w lecie, stając się nieledwie urzędowym. W miejscowej lodziarni lokalna obsługa posługuje się nim już lepiej niż Mickiewicz i Słowacki razem wzięci. A to nie Szewska w Krakowie, ani Chmielna w Warszawie. To bulwar nadmorski nad Adriatykiem!

Właściciel restauracji Stari Kapetan, zsiadając ze swego harleya przyznaje, że nie wie, skąd w Polakach chęć posiadania idoli, gdy według niego dla Chorwata liczy się dom, rodzina i bezpieczeństwo. Celebryta, choćby i piłkarski - już mniej. - Nie znamy tego masowego zachwytu - zarzeka się, lecz pyta mimo tego o fenomen Roberta Makłowicza. - To mój przyjaciel, moi rodzice mieszkają niedaleko jego chorwackiego domu. Znamy się od lat - twierdzi. Run na Orebić i Peljesač łączy z popularnością galicyjskiego dziennikarza, onegdaj krytyka kulinarnego "Gazety w Krakowie", dziś - cyfrowego twórcy - o kórym to zawodzie wówczas nikt jeszcze nie słyszał. W jego programach Peljesač jest niemalże Edenem spływającym obłędną oliwą i wspaniałym winem.

Czytaj więcej: Skalne miasto Adrszpach

Tak musiało być rzeczywiście w raju: gorąco z oszałamiającym niekończącym się urodzajem winnych gron i fig,wśród niebywale szkicowanego przez przyrodę krajobrazu. Ale czy jednocześnie tak nieprzyjaźnie, wśród przepaścistych kanionów, niemal pionowych zboczy, po których jeżdżąc miejscowi wykonują swymi autami cyrkowe sztuczki, zaś przyjezdni balansują zlani potem na niewidzialnej, cienkiej jak pajęcza przędza linii dzielącej życie od śmierci? To nie raj, to piekło - można usłyszeć. No cóż, to trzeba zobaczyć na własne oczy, by kochać lub nienawidzieć.

Polacy spod szczęśliwej gwiazdy

Restaurator z Orebicia ma o Polakach bardzo dobre zdanie. - Doskonale! Albośmy to jacy tacy? - można by pomyśleć patriotycznie i z aprobatą. - Polacy to bardzo zaradni ludzie i bardzo bogaci. Nikt tu w Chorwacji nie kupił tylu domów, ile ludzie z Polski. I nie targują się tylko bez dyskusji płacą nawet milion euro za willę nad Adriatykiem - mówi szef popularnej letniej knajpy przed hotelem "Adriatic". Akurat obok na sprzedaż jest kapitańska willa z 1857 roku, położona nad samym morzem w centrum Orebicia, za - bagatela - półtora miliona euro. Restauracja mieści się przy bulwarze Šetalište Kneza Domagoja i ma to do siebie, że kelnerzy donoszą klientom jedzenie z kuchni, która jest w hotelu po drugiej stronie ulicy, lawirując między napierającą wrzącą lawą turystów ze wszystkich zakątków Europy, mknącymi w tym tłumie asteroidami skuterów oraz meteorytami hulajnóg i rowerów.

Czytaj więcej: Jeziora Plitwickie

Jak im to wszystko nie wypada z rąk na asfalt, tego najtęższy umysł nie jest w stanie dociec. Ale ta symbioza, ten żywioł, trwa i nic mu nie przeszkadza. Napotkana na statku wycieczkowym "Dalmatinac" Chorwatka, właścicielka kućy za odmor czyli turystycznej kwatery dla turystów nieopodal słynnego zamku Varaždin w pobliżu stolicy kraju Zagrzebia nie rozumie, o co tyle hałasu. Jej zdaniem koszty utrzymania domu w Dalmacji nie są bowiem nieistotne. A Polacy i m.in. Niemcy, płacą, bo muszą. Mycie okien to sto euro, koszenie trawnika (jeśli popełnimy ten błąd) - trzysta. Nie mówiąc o ciągłym doglądaniu, którego koszt jest stały i dotkliwy. Lecz dwadzieścia lat temu dom w Chorwacji z dala od morza kosztował tyle co kawalerka w Krakowie. A gdy się ma przyjaznych sąsiadów - jak mówi w swoich programach Robert Makłowicz - koszmar wszechobecnego pieniądza schodzi na drugi plan.

Kapitańska legenda Orebicia

Rok w rok w maju Festiwal Kapitanów Peljeszaca przypomina historię kapitanów z półwyspu. Impreza odbywa się na odremontowanym Placu Mimbelli, nieopodal wspaniałych willi, domów kapitańskich, które w dawniejszych czasach zajmowali kapitanowie z Peljesača. Orebić był bowiem niegdyś morskim centrum Morza Śródziemnego. Tutaj, podobnie jak w Pireusie czy Amsterdamie, statki przed wpłynięciem do portu uruchamiały syreny, witając gościnne nabrzeże. Z brzegu honorowano nadpływające jednostki machaniem prześcieradłami i biciem dzwonów z wieży klasztoru franciszkanów Matki Bożej Anielskiej, patronki żeglarzy.

Czytaj więcej: Fontanny w Ołomuńcu

Na widok nadpływających statków oddawano także salut armatni z gmachu, w którym dziś jest Muzeum Morskie w Orebiciu.
Orebić i Riwiera Pelješaca wychowały dwa tysiące żeglarzy oraz ćwierć tysiąca kapitanów, a w tutejszych stoczniach wybudowano w ciągu setek lat co najmniej 90 żaglowców. Tutaj wielu z kapitanów osiadało, wybierając emeryturę z widokiem na szlak morski. Dożywali swych lat u stóp góry św. Eliasza (sv. Ilja) liczącej 961 m n.p.m. Tutaj na przyklasztornym cmentarzu wśród strzelistych cyprysów znaleźć można rodzinne mogiły armatorów, którzy mieli w Orebiciu swe siedziby. Są i nagrobki kapitanów.

Dawniej morze, dziś turystyka

Orebić to siedziba chorwackiej gminy w żupanii dubrownicko-neretwiańskiej, liczącej w sumie ponad 4 tys. mieszkańców. Miasteczko powstało na przełomie XV i XVI wieku na terenie ówczesnej Republiki Dubrownickiej. Źródłem utrzymania mieszkańców było morze. Do XVI wieku miejscowość nazywała się jednak Trstenica, stąd też w Orebiciu zatoka i plaża Trstenica (Plaža Trstenica). W 1586 roku żeglarze z rodu Orebić pośrodku miasteczka pobudowali zamek, a nazwa została zmieniona na Orebić. Miejscowość była od XIV do XIX wieku siedzibą książęcą. Stopniowo od XVII wieku statki mieszkanców Peljesača nabierały coraz większego znaczenia w marynarce handlowej Dubrownika. Rodziny posiadające statki stawały się coraz zamożniejsze, inwestując wspólnie w żaglowce.

Czytaj więcej: Muzeum neandertalczyka w Krapinie

Gwałtowny rozwój nastąpił, gdy ziemie te przeszły w jurysdykcję cesarstwa austro-węgierskiego. Dostęp do morza dla monarchii stał się szansą na budowę iluzji oceanicznej potęgi. Dlatego też - zwłaszcza w drugiej połowie XIX wieku - rozwój przemysłu morskiego i stoczniowego w Orebiciu pzyspieszył. W 1865 r. założono w mieście spółkę akcyjną, której celem była budowa i eksploatacja dalekomorskich statków. Firma ta działała później jako Morska Wspólnota Peljeszaca (Pelješko pomorsko društvo). W 1875 roku spóka dała podwaliny pod stocznię w Orebiciu, którą oficjalnie otworzył sam najjaśniejszy, miłościwie panujący powładnym m.in. Galicji, cesarz Franciszek Józef. Przez 13 lat funkcjonowania stocznia dokonała napraw wielu jednostek oraz zbudowała trzy żaglowce. Po pierwszej wojnie światowej port ten stracił jednak całkowicie znaczenie przemysłowe. Dziś Orebić to rozwijający się od lat 60. XX wieku ośrodek turystyki wakacyjnej. Tłum z roku na rok nipokojąco gęstnieje. To wciąż port, ale teraz pływają stąd promy na Korčulę, statki wycieczkowe oraz morskie taksówki wożące wczasowiczów na pobliskie urokliwe wysepki. Ludzie żyją tu także z uprawy winorośli i produkcji wina oraz uprawy oliwek i tłoczenia wybornej oliwy.

Wybierz plażę marzeń

Problem z Orebiciem oraz Peljesačem jest i błahy, i poważny. Chodzi o plaże. Jest mnóstwo plaż w miejscowościach. Plaże mają miasta i wsie, plaże mają hotele, kempingi i obozowiska. Na ogół są wyposażone w prysznice. Często darmowe. Zdarzają się leżaki na wynajem. Dno jest czyste i bez jeżowców. Jedyny minus to... tłumy. I nie poprawia tego zabieg władz samorządowych, które stawiają zakazy wejścia ze zwierzętami.

Czytaj więcej: Kanał Augustowski

Rozwiązanie jest jedno. Plaża na uboczu, najlepiej dzika. Ale Peljesač to zbocza strome jak wspinaczkowe ściany. Strome drogi prowadzą prosto w dół, strach nimi jechać bez wcześniejszego rozpoznania. Wąskie na jedno auto, rzadko wyasfaltowane, często z ryzykownymi mijankami nad przepaścią. Tamtędy na pełnym gazie jeżdżą wyłącznie miejscowi... śmieciarze. W dodatku choć u góry szerokie pobocze kusi, często zdarza się, że za parkowanie grozi 60 euro mandatu (do trzech dni jest zniżka 50 proc.). Trzeba więc wybrać, czy mozolić się na dzikiej kamienistej plażynce, czy iść pomiędzy ludzi, w większości - rodaków.

Jak dojechać do cmentarza kapitanów w Orebiciu?

By dojechać do cmentarza kapitanów w Orebiciu, mieszczącego się przy klasztorze franciszkanów, trzeba się udać na wzgórze w miejsce, skąd piechurzy wyruszają na wspinaczkę na szczyt Góry św. Eljasza. Jest tam niewielki parking, skąd chwila tylko dzieli nas od cmentarnego "archiwum" dawnej świetności Orebicia.

Czytaj więcej: Spacer w koronach drzew

Popatrzymy tam na dowody przeszłej wagi tego miasta, jakże innej niż dzisiejsza jego popularność. Co jest bardziej ulotne? Tego wciąż nie wiadomo... Które czasy zostawią po sobie lepszą pamiątkę? Na tę odpowiedź trochę zaczekamy.

A gdybyśmy mieli problem z tą starszą wersją, wystarczy kliknąć w Mapy Google.