Cmentarz Golęcino w Szczecinie. Jak znikają zabytkowe groby?

U zbiegu ulic Strzałowskiej i Pokoju w Szczecinie jest zamknięty cmentarz, na którym nie odbywają się pochówki. Dawna ewangelicka nekropolia na Golęcinie po wojnie została zmieniona na cmentarz komunalny. Przez lata nowsze pochówki wypierały starsze, a groby przedwojennych mieszkańców Pomorza Zachodniego po prostu znikały. Tak jak "zniknąć" miały te trzy tablice, dla których "przedsiębiorczy" miłośnik recyklingu znalazł nowe zastosowanie. Kim trzeba być, by płyty nagrobne z cmentarzy wykorzystywać jako materiał, budować z nich chodnik, drogę, na fundamencie z nagrobków stawiać swój dom? Ileż takich grobów, ich skupisk i całych cmentarzy zniknęło bezpowrotnie, bez śladu, bo "się nadawały"?

Nie każdy szanuje spokój zmarłych

Pierwszy cmentarz w Szczecinie-Golęcinie powstał w ówczesnej wsi Frauendorf w XIII wieku, gdy budowano tam kościół. Gdy w 1862 roku przystąpiono do budowy nowego cmentarza, stary uległ częściowemu zniszczeniu (niszczenie nekropolii to nie nowość). Po I wojnie światowej na cmentarzu Golęcino stanął pomnik upamiętniający poległych w walkach. W 1921 cmentarz powiększono w kierunku północno-wschodnim do dzisiejszych rozmiarów. Zaś w czasie II wojny światowej pogrzebano tu kilkunastu jeńców francuskich. Jednak w 1945 i ewangelicki kościół i cmentarz tego wyznania zostały poważnie uszkodzone. W 1946 roku cmentarz zamieniono na komunalny i zaczęły się na nim pochówki repatriowanej z innych części kraju ludności, która napłynęła na Ziemie Zachodnie. By pozyskać teren pod groby, pomniki poniemieckie, ewangelickie niszczono. W latach 1950-1971 na cmentarzu golęcińskim pochowano 3202 osoby. W 1971 Sanepid wydał jednak decyzję zabraniającą dokonywania kolejnych pochówków ze względu na wysoki stan wód gruntowych. Ostatecznie w 1980 r. uznano Cmentarz Golęciński za nekropolię zamkniętą. Miała być ona także zakwalifikowana do wpisania na listę zabytków. Cmentarz Szczecin Golęcino jest dziś cmentarzem zamkniętym.

Czytaj więcej: Polskie Termopile w Pęcicach

Od tamtej pory wielu zmarłych przeniesiono na inne cmentarze w Szczecinie, szacuje się, że ekshumowanych grobów jest około 30 proc.. I - co najważniejsze dla tej opowieści - do obecnych czasów na cmentarzu miały się zachować tylko trzy przedwojenne nagrobki (najstarszy z 1893).

Mimo, że - zdawałoby się - żyjemy w czasach, w których niczego nie brakuje, okazuje się, że nie każdy chce szanować spokój zmarłych i wciąż są ludzie, dla których nagrobki "obcych" to jedynie użyteczny surowiec.

"Do zachodniopomorskiej policji (we wrześniu 2022 roku) dotarła informacja, że z cmentarza przy ul. Pokoju w Szczecinie-Golęcinie zniknęły trzy nagrobne, zabytkowe płyty. Nieznany mężczyzna miał je przewieźć na działkę przy ul. Rolnej, gdzie wyłożył nimi chodnik przed altanką" - podał nadkom. dr Marek Łuczak z zachodniopomorskiej policji. Funkcjonariusze odnaleźli działkę, odsłonili nagrobki. Zabezpieczyli trzy płyty nagrobne, wykonane z bazaltu, które zdążyły już solidnie wrosnąć w ziemię. Po ich wyjęciu odczytano napisy nagrobne. Okazało się, że zabytki pochodzą z cmentarza w Golęcinie. Nie ma wyjaśnienia, kiedy płyty zaginęły i czy to są owe "trzy ostatnie".

Zabrał płyty, zrobił chodnik

Pierwsza z płyt należy do Gustava Juliusa Wilhelma Kerstena, który urodził się 15 listopada 1861 roku w Gocławiu. Był synem robotnika Karla Kerstena i Sophie Kersten z d. Müller z Gocławia. Mieszkał przy ul. Strzałowskiej (Bergstraße 6) w Golęcinie (Frauendorf). Był cieślą okrętowym. 12 kwietnia 1887 roku w Golęcinie ożenił się z wdową Marią Regine Wilhelmine Laabs z d. Vitsch (ur. 18 lutego 1845 roku w Golęcinie). Gustav Kersten zmarł 16 stycznia 1909 roku w Golęcinie, gdzie został pochowany.
Kolejna płyta należy do Caroline Marten z d. Schröder. Caroline Schröder urodziła się 31 maja 1829 roku w Wąwelnicy (Wamlitz). Była córką właściciela gospodarstwa Friedricha Schrödera z Wąwelnicy. Wyszła za mąż za robotnika Ferdinanda Martena z Golęcina. Mieli dzieci: Karoline (1853-1916), Friedricha Augusta (ur. 1860) oraz Christiana Friedricha Alberta (1862-1941). Caroline mieszkała przy ul. Światowida 2 w Golęcinie, gdzie zmarła 20 grudnia 1900 roku. Pochowano ją na cmentarzu w Golęcinie 2 stycznia 1901 roku. Z tych płyt został ograbiony cmentarz komunalny Golęcino.

Czytaj więcej: Cmentarz zabytkowy w Radomiu

Ostatni z nagrobków, które stracił cmentarz na Golęcinie należy do Auguste Marii Dorothee Schwind z d. Reinke. Auguste Reinke urodziła się 23 listopada 1859 roku w Szczecinie. Była córką Charlotte Christine Wilhelmine Sophie Reinke ze Szczecina. 6 stycznia 1881 roku w Szczecinie wyszła za mąż za kierownika pociągu Friedricha Wilhelma Schwinda (1852-1910). Auguste i Friedrich mieli dzieci: Hedwig Elise Anną (ur. 1881 roku, była żoną nauczyciela Genza z Golęcina), Elisabeth Auguste (ur. 1883), Ernsta Carla Hermanna (ur. 1884) i Wilhelma Hugo (ur. i zm. w 1889 roku). Auguste Schwind mieszkała przy Schiffbau-Lastadie 9 w Szczecinie. Zmarła 10 maja 1903 roku w szpitalu w Szczecinie i pochowano ją na cmentarzu w Golęcinie 13 maja 1903 roku.
"Nagrobki zostały, o czym zdecydował Zakład Usług Komunalnych w Szczecinie, przewiezione na cmentarz na Golęcinie, skąd zostały skradzione" - poinformował nadkom. dr Marek Łuczak z zachodniopomorskiej policji. Mężczyzna, który zabrał zabytkowe płyty nagrobne z cmentarza, może odpowiadać za kradzież i profanację miejsca pochówku - podała policja, która prowadzi śledztwo.

Cmentarze w Szczecinie

Szczecin to dziś miasto wojewódzkie, w którym mieszka ponad 400 tys. ludzi. Już przed wojną było w tym mieście 89 działających cmentarzy. Dziś jest tam 26 cmentarzy nieczynnych. W mieście 56 pozycji liczy także lista cmentarzy w Szczecinie zlikwidowanych. W Szczecinie przed wojną dominowało wyznanie ewangelicko-augsburskie, stąd też cmentarzy luterańskich było w mieście 35, był także jeden cmentarz wyznania ewangelicko-reformowanego (kalwiński) - jednak większość z nich jest albo nieczynna, albo zlikwidowana. Funkcjonowały także dwa cmentarze żydowskie.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Stalowej Woli

Obecnie w Szczecinie funkcjonuje sześć cmentarzy. Cmentarze w Szczecinie: cmentarz centralny w Szczecinie, cmentarz zachodni w Szczecinie, cmentarz Dąbie w Szczecinie, cmentarz zdroje w Szczecinie, cmentarz Płonia w Szczecinie, cmentarz Wielgowo w Szczecinie.

Cmentarz Szczecin-Golęcino. Jak dojechać?

Golęcino znajduje się na północnych rubieżach Szczecina. Dojedziemy tam wzdłuż Odry Zachodniej. Cmentarz golęciński ma powierzchnie 2,9 hektara i znajduje się u zbiegu ulic Pokoju i Strzałkowskiej.

Czytaj więcej: Cmentarz żydowski w Podwilku

Jeśli są kłopoty z trafieniem na cmentarz, można kliknąć w Mapy Google.

Zobacz zdjęcia skradzionych płyt nagrobnych z cmentarza na Golęcinie.