Wizyta przy pomniku Nike w Warszawie wynikła jakoś spontanicznie. Dzieło jest monumentalne, bogini zwycięstwa szybuje nad skrwawioną Warszawą. Kiedy ją stawiano, były jeszcze przecież całe dzielnice ruin, kwartały gruzów, otwarte rany na tkance miasta, które jeszcze nie zdążyły się zabliźnić. Można je było zobaczyć wszędzie. To pomnik zwycięstwa, bo Nike to boginii wygranych bitew, czyż jednak monument wiktorii nie jest jednocześnie upamiętnieniem cierpienia, bólu i tragedii?W tym przypadku jeszcze mocniej, bo dzieło powstało z potrzeby upamiętnienia zakończonego klęską Powstania Warszawskiego, choć nie ma go w swojej nazwie. Lecz nie mogło mieć, bo w czasach, gdy powstawało Powstanie Warszawskie przegrywało z wyzwoleniem stolicy przez sowietów w czasie drugiej wojny światowej.
Pomnik Nike widać ładnie z trasy W-Z, miga, gdy się jedzie ul. Miodową, trudno się go jednak spodziewać, gdy się idzie Placem Teatralnym. Stamtąd grecka boginii Nike jest trudno dostrzegalna. Pałętała się gdzieś po głowie, dlatego kiedy spadł niespodziewany śnieg, nadarzyła się okazja, by nieco nadłożyć drogi i popatrzeć w niebo, zadzierając głowę. Nike jest wolna jak ptak, a jej miecz razi każde zło, które chce nad stolicę nadciągnąć. Wyciągnięta dłoń znaczy "stać". To pomnik-obrońca, który napełnia otuchą, że wszystko będzie dobrze. Na konkurs, który poprzedził powstanie upamiętnienia nadeszło 196 prac z Polski i zagranicy, a wśród nich inna Nike, słynnej polskiej rzeźbiarki Aliny Szapocznikow. W jej wersja była uskrzydlona, o wiele bardziej alegoryczna.
Warszawska Nike, lecąca nad stolicą
Pomnik Nike jest dziełem znanego rzeźbiarza Mariana Koniecznego oraz architektów Jana Kruga oraz Zagremmy i Jana Koniecznych, i nawiązuje do mitologicznej greckiej bogini zwycięstwa Nike. Rzeźba ma twarz 11-letniej Anny Tarczyńskiej, córki architekta Jana Tarczyńskiego. Co ciekawe monument był odsłaniany dwa razy. Pierwszy raz wstęgi przecięto 20 lipca 1964 roku. Wtedy rzeźba "Nike Warszawy" stanęła przy Placu Teatralnym, w miejscu, gdzie dziś stoi zrekonstruowany Pałac Jabłonowskich. Piękne zdjęcia Edwarda Hartwiga z montażu pomnika na Placu Teatralnym z ujęciami Teatru Narodowego można obejrzeć na stronie Muzeum Warszawy. Zanim do tego doszło budowa ślimaczyła się, mnożyły się przeszkody. Warszawiacy chcieli, by był to pomnik Powstania Warszawskiego, władze przystały na Bohaterów Warszawy. Odsłonięcie tak ustawiono, by nie wypadło 1 sierpnia, w dniu wybuchu zrywu stolicy.
Następnie - ze względu na projekt odbudowy północnej pierzei Placu Teatralnego - pomnik został przeniesiony w obecne miejsce, przy ul. Nowy Przejazd w pobliżu połączenia z Aleją "Solidarności" i tunelu trasy W-Z, gdzie odsłonięto go 15 grudnia 1997 roku.
Rzeźba Nike ma wysokość 7 metrów, jest długa na 6 metrów i waży 10 ton. Sam miecz ma 6 metrów długości i waży tonę. By nie złamał go wiatr, wtopiono weń ponoć struny fortepianowe. Pomnik-gigant odlewały Zakłady Urządzeń Technicznych w Gliwicach m.in. z pieniędzy zebranych przez Komitet Budowy Pomnika, który zgromadził ponad 7 milionów zł. Na granitowym cokole jest napis "Bohaterom Warszawy 1939-1945", co wzbudziło wiele protestów. Nike wznosi się dziś na podwyższeniu o wysokości 16 metrów, choć pierwotnie była bliżej ziemi. Wrażenie wysokości podkreśla jeszcze skarpa, na której wzniesiono nowy piedestał. Marian Konieczny, który jest autorem adaptacji w nowym miejscu, wyobrażał sobie, że półleżąca kobieta z mieczem będzie szybować nad miastem nawet na wysokości 20 metrów. Postument jest żelbetowy, pusty w środku, co umożliwia dostęp do rzeźby w celu jej konserwacji. Warszawska Nike trafiła w przeszłości m. in. na monetę o nomine 10 zł wyemitowaną 15 lipca 1965 roku z okazji "VII wieków Warszawy", zdobiła także znaczki i karty pocztowe.
Kim jest bogini Nike?
Nike to bóstwo i uosobienie zwycięstwa w mitologii greckiej. Często jest przedstawiana jako młoda kobieta ze skrzydłami i gałązką oliwną w ręce. Nike to opiekunka sportowców i wojowników, zdobi pomniki upamiętniające słynne zwycięstwa w bitwach. W mitologii greckiej, Nike należy do starszego pokolenia bogów starszego niż ci z Olimpu. Jest córką tytana Pallasa i bogini podziemnej rzeki Styks. W bojach była razem z rodzeństwem - Zelosem (Współzawodnictwo), Kratosem (Siła) i Bią (Przemocą). W mitologii rzymskiej jej odpowiednikiem była Wiktoria.
Postać Nike przejęło chrześcijaństwo. Przykładem wczesnej adaptacji jest mozaika w bazylice akwilejskiej (około 315 r.), gdzie Nike stoi nad koszem z chlebem i kielichem, unosząc wieńiec i palmę, symbolizując w ten sposób zwycięstwo zbawienne Chrystusa.
Nike występuje również w wielu utworach literackich, na przykład w liryku Zbigniewa Herberta pt. "Nike która się waha", gdzie sama jest świadkiem bitwy.
Najbardziej znane pomniki Nike to: Nike z Olimpii Pajoniosa z Mende, Nike z Samotraki wystawiana w paryskim Luwrze, Nike z Delos i właśnie warszawska Nike.
Krwawe wystąpienie stolicy
Powstanie Warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Zryw Warszawy przeciwko niemieckim okupantom trwał do 3 października 1944 roku. Największa operacja militarna Armii Krajowej została zorganizowana w ramach akcji "Burza". Dowództwo AK planowało samodzielne wyzwolenie Warszawy zanim wejdą do niej sowieci, by powstrzymać podporządkowanie i sowietyzację Polski.
Straty Powstania Warszawskiego to 16 tysięcy zabitych i zaginionych, 20 tysięcy rannych i 15 tysięcy wziętych do niewoli. Z kolei ostrzał, bombardowania, masowe niemieckie egzekucje i trudy życia w oblężonym mieście sprawiły, że w stolicy zginęło od 150 tysięcy do 200 tysięcy cywilnych mieszkańców Warszawy.
Pomnik Nike, jak dojechać?
Gdzie jest pomnik Nike? Jak dojechać do pomnika Nike? Pomnik Nike w Warszawie dojazd ma niełatwy. Wznosi się w efektownym, ale dość kłopotliwym, jeśli chodzi o dotarcie, miejscu. Można zaparkować prawie pod jej cokołem, ale chcąc odjechać, trzeba się liczyć z koniecznością objechania fragmentu miasta, bo uliczka Nowy Przejazd, gdzie stoi Nike, jest jednokierunkowa i jest dojazdem z Placu Teatralnego do trasy W-Z, kierując w zasadzie wprost "na Pragie".
Można dojechać autobusem, na Stare Miasto, na Plac Teatralny. Ewentualnie na pętlę autobusową obok Placu Piłsudskiego i biurowca Metropolitan. Można wpleść spacer pod pomnik Nike w dłuższą wycieczkę.
W razie problemów z dotarciem, można kliknąć w Mapy Google. Warto, bo monumentalny pomnik zapada w pamięć.
Zobacz zdjęcia warszawskiej Nike.
Spadło trochę kwietniowego śniegu. U stóp pomnika zebrało się marchewkowe towarzystwo.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!