Gdy się idzie ul. Mickiewicza w Warszawie, wzdłuż domu pod numerem 27, łatwo się przekonać, że przez 245 metrów nie ma tam żadnego wejścia do budynku. Trzeba dostać się na parter przez jedyne wejście, zaraz za przystankiem przy Placu Wilsona na klatkę schodową, a potem szukać właściwych drzwi od podwórza. To nie PRL-owskie budownictwo, choć tak by się chciało myśleć. Okazało się szybko, że ten wielki, czteropiętrowy dom w pobliżu Placu Wilsona w Warszawie powstał w latach 1930-31 jako pierwszy z serii budynków "Warszawa 1" na podstawie projektu Józefa Szanajcy i Stanisława Brukalskiego i znany jest jako dom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dostęp do części lokali zapewniają galerie komunikacyjne, a więc jest to w niedużym procencie galeriowiec. Z kolei na parterze od Placu Wilsona i Zygmunta Krasińskiego są także i dziś jak w chwili oddania budynku, lokale handlowe.
Aby znaleźć właściwe mieszkanie, trzeba wyjść na podwórze, którym wiedzie wewnętrzna ulica. Wzdłuż niej trzepaki, suszarki na pranie. Wśród kępy drzew stoi natomiast figurka Matki Boskiej. Choć nie jest olśniewająca, to przyciąga wzrok. Zwłaszcza po zmroku, gdy stoi w aureoli światła. Okazuje się, że w owa "Maryjka" powstała w 1944 roku, jeszcze przed Powstaniem Warszawskim. Z kolei w czasie zrywu stolicy urządzony był tu ołtarz, przy którym kapelan Armii Krajowej odprawiał nabożeństwa i msze polowe dla cywilów i żołnierzy idących pod rozkazy. Wokół figury pochowano także poległych. Ich nazwiska spisała lokatorka kamienicy, a wyryto je na obelisku, który stanął obok, upamiętniając Powstanie Warszawskie. Najprawdopodobniej ciała zostały po wojnie przeniesione.
Patronka żoliborskiego podwórka
Figura Matki Boskiej została wykonana z wapienia pińczowskiego i przedstawia Marię w długiej szacie, przewiązanej w pasie i maforium. Prawa dłoń jest złożona na piersiach, a lewa ręka opuszczona i lekko odchylona od ciała. Delikatnie pochyloną głowę Maryi okala gwieździsty nimb. "Całość jest utrzymana w oszczędnej stylistyce. Rzeźba charakteryzuje się zwartą formą i redukcją szczegółów na rzecz ogólnego wyrazu plastycznego i kompozycji. Gładko opracowane płaszczyzny i hieratyczność w ujęciu postaci nadają jej monumentalnego charakteru. Rzeźba posadowiona została na kostkowej podstawie i prostym trójstopniowym, betonowym cokole" - napisał Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
"Jak dotąd, nie udało się ustalić jej autorstwa" - podał urząd. Wiadomo jedynie, że rzeźbę projektował inż. architekt Adam Jabłoński, którego syn - Witold Jabłoński (żołnierz AK ps. "Rola") poległ w czasie powstania warszawskiego.
Urząd konserwatorski ustalił, że według wspomnień Ireny Heine, jednej z wieloletnich lokatorek kamienicy, figura musiała powstać przed 14 marca 1944 r. Z kolei 14 kwietnia 1945 r. przeprowadzono ekshumację ciał zmarłych pochowanych przy figurce. Obok rzeźby stoi dziś kamień, na którym wyryto nazwiska osób w tym miejscu grzebanych. Pierwszy wojenny pochówek odbył się w tym miejscu 8 sierpnia 1944 roku, tydzień po rozpoczęciu Powstania Warszawskiego.
W 2005 roku z inicjatywy mieszkańców została przeprowadzona profesjonalna konserwacja rzeźby, która zwietrzała pod warstwami farby olejnej. Przeprowadził ją mgr Bogusław Kornecki, piszący z uznaniem o zwartej i oszczędnej formie, odnotowujący brak sygnatury warsztatowej.
Maryja z podwórka na Żoliborzu to jedna z popularnych w Warszawie kapliczek podwórzowych, które szczególnie często są obecnie na Pradze.
Jak trafić do figury Maryi na Żoliborzu?
Aby przeżyć architektoniczno-historyczną przygodę pod adresem Mickiewicza 27 w Warszawie trzeba dojechać na Plac Wilsona. Przedwojenny dom Za przystankiem w kierunku centrum jest wejście na klatkę, którym wychodzimy na podwórze. Drzwi są zaopatrzone w domofon, ale może - jeśli kogoś poprosimy - to zostaniemy wpuszczeni.
W razie problemów z dotarciem na miejsce można kliknąć w Mapy Google.
Zobacz zdjęcia z żoliborskiego podwórka.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!