Ukryte w cieniu wilanowskich drzew, ocieniających wejście do pałacu Jana III Sobieskiego, Mauzoleum Potockich, to neogotyckie arcydzieło architektury, które przypomina historię arystokratycznego rodu, ściśle splatającą się na przestrzeni wieków z losami Polski. To symboliczny, monumentalny w formie nagrobek, wystawiony w 1836 r. dla Stanisława Kostki Potockiego i jego żony Aleksandry z Lubomirskich Potockiej w pobliżu pałacu w Wilanowie.
Nagrobek Potockich w Wilanowie
Mauzoleum Potockich w Wilanowie zostało zaprojektowane w stylu neogotyckim przez znanego ze swych dokonań w Warszawie włoskiego architekta Henryka Marconiego, który zasłynął m.in. projektem pierwszego wodociągu. Jest to symboliczny nagrobek Stanisława Kostki i Aleksandry Potockich. Na sarkofagu przedstawiono leżące na wznak postacie małżonków. Rzeźby - podobizny zmarłych - zostały wykonane w latach 1834-1836 przez Jakuba Tatarkiewicza i Konstantego Hegla z piaskowca szydłowieckiego. Od strony zachodniej znajduje się tablica poświęcona Stanisławowi Kostce Potockiemu.
Nagrobek charakteryzuje neogotycki baldachim, stojący na stosunkowo wysokim cokole ze schodkami o znacznej powierzchni. Pod baldachimem znajduje się sarkofag. Całość otacza ogrodzenie z kutego metalu. W narożach schodków stoją cztery lwy, trzymające tarcze z herbami: Pilawa - Potockich i Drużyna - Lubomirskich. Z boków znajdują się płaskorzeźby - geniusze śmierci oraz personifikacje zainteresowań i cnót zmarłych. W 1965 roku mauzoleum zostało wpisane do rejestru zabytków.
Kim był Stanisłąw Kostka Potocki?
Stanisław Kostka Potocki, herbu Pilawa, był synem Eustachego Potockiego, pełniącego funkcję cześnika koronnego, a później generała artylerii litewskiej oraz Marianny Kątskiej (Kąckiej), herbu Brochwicz. Jego bratem był Ignacy Potocki. Stanisław Potocki był wszechstronnie utalentowanym: politykiem, mówcą, krytykiem literackim, publicystą, historykiem sztuki, pamiętnikarzem, poetą, dramatopisarzem i tłumaczem. W Królestwie Kongresowym w 1820 roku otrzymał tytuł hrabiego, a wcześniej pełnił funkcje takie jak: senator-wojewoda Księstwa Warszawskiego (1807 r.), asesor sejmiku powiatowego warszawskiego (1809 r.), czy członek Izby Edukacyjnej (1808 r.). Był również generałem majorem artylerii koronnej w latach 1790-1792 oraz posłem i członkiem Stronnictwa Patriotycznego podczas Sejmu Czteroletniego. Wspierał rozwój oświaty, działał jako wolnomularz i zajmował kluczowe stanowiska, w tym prezesa Rady Stanu i Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego oraz prezesa Senatu Królestwa Polskiego w latach 1818-1821. W latach 1815-1820 kierował Komisją Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
Stanisław Kostka Potocki był także wybitnym mecenasem sztuki i propagatorem klasycyzmu. Jako architekt amator współtworzył, m.in. z Piotrem Aignerem, fasadę kościoła św. Anny w Warszawie (1788 r.), projektował też wnętrza pałacu Potockich w Natolinie, pałac w Olesinie oraz park angielski w Wilanowie. Uchodzi za pioniera historii sztuki i archeologii w Polsce. Prowadził wykopaliska archeologiczne we Włoszech (np. w Nola), zlecił rekonstrukcję Villi Laurentiny według opisów Pliniusza Młodszego. W 1805 roku udostępnił publiczności swoją kolekcję zabytków archeologicznych i sztuki zgromadzoną w pałacu w Wilanowie, tworząc jedno z pierwszych polskich muzeów. Jego działalność literacka obejmowała m.in. felietony, takie jak "Świstek krytyczny" w miesięcznika Towarzystwa Przyjaciół Nauk Pamiętnik Warszawski, a także książki: "O wymowie i stylu" (1815 r.), "Pochwały, mowy i rozprawy" (1816 r.) oraz satyryczną "Podróż do Ciemnogrodu" (1820), krytykującą obskurantyzm. Za tę ostatnią publikację, w wyniku nacisków duchowieństwa, został odwołany ze stanowiska Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Autor trzytomowego dzieła "O sztuce u dawnych, czyli Winkelman polski" (1815 r.), inspirowanego twórczością J. J. Winckelmanna.
Mauzoleum Potockich w Wilanowie. Dojazd
Mauzoleum Potockich w Wilanowie mieści się tuż obok wejścia do Pałacu króla Jana III Sobieskiego w dzielnicy Wilanów przy ul. St. Kostki Potockiego opodal kościoła świętej Anny w Wilanowie.
Samochodem możemy dojechać na miejsce z centrum Warszawy ulicami Sobieskiego lub Wisłostradą. Z kolei z Południowej Obwodnicy Warszawy (POW) dojedziemy tam ul. Przyczółkową. W pobliżu są wygodne parkingi. Najlepiej zaparkować na parkingu przy ul. Przyczółkowej lub w okolicy Pałacu Wilanowskiego, skąd można dojść do muzeum kilka minut spacerem.
Czytaj więcej: Muzeum Plakatu w Wilanowie
Z centrum Warszawy do Wilanowa dojeżdżają autobusy linii: 116, 519, 200 i 130. Należy wysiąść na przystanku Wilanów, który znajduje się około 5 minut spacerem od muzeum.
Z centrum można także wybrać linię metra M1, którą dojedziemy do stacji Wilanowska. Następnie przesiadamy się na autobus linii 519 lub 200, którym dojedziemy w pobliże pałacu w Wilanowie.
Muzeum Plakatu w Wilanowie jest położone w pobliżu popularnych tras rowerowych, prowadzących przez Wilanów. Na miejscu znajdują się stojaki na rowery, a w pobliżu pałacu w Wilanowie jest stacja roweru miejskiego Veturilo.
A jeśli przytrafią się problemy z trafieniem, można kliknąć w Mapy Google.Zobacz więcej zdjęć Mauzoleum Potockich w Wilanowie.
Na pomniku jest napis, odnoszący się do hrabiego Potockiego. Co ciekawe brakuje na tablicy daty dziennej urodzin hrabiego, który przyszedł na świat w listopadzie 1755 roku w Lublinie:
Stanisław hr. Potocki
Syn Eustachego Potockiego Jenerała Artyl. Litew.
i Maryi z Kąckich Potockiej.
Za panowania Stanisława Augusta
poseł na wielu sejmach, członek Rady Nieustającej,
generał artylleryi koronnej.
Za Księstwa Warszawskiego
Prezes Komisji Rządzącej,
Senator, Wojewoda, Prezes Rady Stanu i Minister
za panowania wielkopomej pamięci
Cesarza i króla polskiego Aleksandra I.
Prezes Senatu, Minister Oświecenia
i Wyznań Religijnych Królestwa Polskiego,
różnych orderów kawaler.
Urodził się d. 1756 r.
Umarł w Willanowie 14 września 1821 r.
Szanownej Pamięci Ojca hr. Alexander Potocki
wzniósł ten pomnik 1836.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!