Willa architekta Bohdana Pniewskiego, która dziś mieści Muzeum Ziemi, podczas Powstania Warszawskiego stała się ważnym punktem oporu i redutą zrywu stolicy. W rejonie ulicy Książęcej i Placu Trzech Krzyży toczyły się bowiem zacięte walki z Niemcami. Pozostał po nich ślad w postaci utrwalonych na marmurowych schodach plam krwi przelanej przez nieznanego uczestnika walk powstańczych.
Ten wyjątkowy w swej wymowie dokument z czasów ostatniej wojny upamiętniony został tablicą odsłoniętą wewnątrz budynku w miesiącu pamięci narodowej 21 kwietnia 1980 roku. Oglądając ekspozycję przedstawiającą zagadnienia związane głównie z geologią, nie sposób uciec od refleksji dotyczącej okrucieństwa wojny i bohaterstwa walczącej stolicy.
 |
| Muzeum Ziemi PAN |
Tradycje przedwojenne
Muzeum Ziemi kontynuuje tradycje Towarzystwa Muzeum Ziemi powołanego w Warszawie z inicjatywy społecznej w 1932 r. Rok później rozpoczęto gromadzenie pierwszych kolekcji muzealnych, zaś od 1938 r. ukazywały się Wiadomości Muzeum Ziemi w oficjalnym organie. Drugiej wojny światowej zbiory nie przetrwały w całości. Po ich uzupełnieniu dizłalność towarzystwa została wznowiona, a zbiory przekazano w 1947 r. państwu ludowemu pod warunkiem utworzenia publicznego Muzeum Ziemi. W 1948 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów powołano placówkę podporządkowaną początkowo Ministerstwu Oświaty. W latach 1953-1959 muzeum przeniesiono do struktur państwowej służby geologicznej. DOpiero w roku 1959 Muzeum Ziemi zostało przejęte przez Polską Akademię Nauk, zgodnie z wcześniej sformułowanymi postulatami I Kongresu Nauki Polskiej.
Dziś Muzeum Ziemi jest pomocniczą placówką naukową podporządkowaną Wydziałowi III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi PAN. Jest jednocześnie samodzielną placówką muzealną zajmującą się gromadzeniem i ochroną zbiorów, dokumentacją oraz udostępnianiem ich dla celów badawczych i popularyzatorskich, a także badaniami naukowymi oraz publiczną działalnością edukacyjno-oświatową.
Siedzibą Muzeum Ziemi są dwie zabytkowe budowle przy Al. Na Skarpie 20/26 i 27 w centrum Warszawy, znajdujące się wraz z przyległymi terenami ekspozycyjnymi na otwartej przestrzeni w rejonie dawnych założeń pałacowo-ogrodowych "Na Górze". Są one włączone w granice zespołu zabytkowego miasta Warszawy obejmującego Trakt Królewski i uznane w 1994 za Pomnik Historii.
Pałacyk Frascati i Willa Pniewskiego
Pałacyk, w którym znajduje się siedziba muzeum, to dzieło Sylwiana Jakubowskiego i Hermana Epsteina, którzy około 1836-1838 roku, na fundamentach drewnianej, XVIII wiecznej oberży (dawnej siedziby księcia Kazimierza Poniatowskiego) i towarzyszących zabudowań, wznieśli murowany pałacyk z gankiem kolumnowym. Autorem projektu "Białego Pałacyku", zbudowanego w stylu późnoklasycystycznym, był najprawdopodobniej Alfons Ferdynand Kropiwnicki. Posesja zmieniała kilkakrotnie właścicieli, aż w końcu w roku 1849 nabyli ją Braniccy, którzy przekształcili całe założenie parkowe oraz istniejące budynki w stałą warszawską siedzibę rodziny. Obiekt przeszedł z czasem na własność Lubomirskich, pozostając w ich posiadaniu aż do wybuchu ostatniej wojny. Poważnie zniszczony w trakcie działań wojennych został odrestaurowany w części zabytkowej przez Biuro Odbudowy Stolicy z przeznaczeniem na siedzibę Muzeum Ziemi. Prace nad rekonstrukcją pałacyku prowadzone w latach 1948-1950 pod nadzorem architektonicznym Tadeusza Zielińskiego połączone były z niezbędną adaptacją pomieszczeń dla potrzeb muzealnych. Tu właśnie, w odbudowanym "pałacyku Frascati" przy Alei Na Skarpie udostępniona została publiczności w grudniu 1951 roku pierwsza stała wystawa we własnym gmachu Muzeum Ziemi.
Sąsiedni budynek, na zboczu wąwozu, po śmierci księcia Kazimierza Poniatowskiego (1800 r.) mieścił przez pewien czas Lożę Masońską. W gmachu tym w 1887 roku zostało otwarte dla publiczności prywatne Muzeum Zoologiczne zainicjowane przez Konstantego Branickiego. W latach 1935-1938 fragmenty dawnej budowli wzniesionej przez S. B. Zuga zostały gruntownie przebudowane przez znanego architekta Bohdana Pniewskiego (1897-1965), który mieszkał tam i tworzył do końca życia. Z kolei w czasie Powstania Warszawskiego, które ropoczęło się 1 sierpnia 1944 roku, budynek był ważnym punktem oporu powstańców toczących zacięte walki w rejonie ulicy Książęcej i Placu Trzech Krzyży.
Po przejęciu budynku przez Muzeum Ziemi w 1966 roku willa Pniewskiego została starannie odrestaurowana pod kierunkiem ucznia i współpracownika jej autora - architekta Władysława Jotkiewicza. W budynku przy Alei Na Skarpie 27 są dziś niektóre pracownie naukowe Muzeum Ziemi, sale wystaw czasowych i sala odczytowa.
Kolekcja głazów narzutowych
W 1974 roku zakończono główny etap zagospodarowania terenów przylegających do obu budynków. Wzniesienie stylowego ogrodzenia i uporządkowanie terenów zielonych stworzyło możliwość urządzenia stałej ekspozycji skał budowlanych Polski oraz zabytkowych głazów narzutowych.
Jest tu całkiem spora kolekcja dużych skał, niektore z nich są wręcz gigantyczne. Wspinać się na och bokach może nawet dorosłą osoba.
W zasadzie to jakby się uprzeć, dałoby się wyznaczyć wspinaczkowe drogi boulderowe na niektórych głazach. Kamienie te są w większości dobrze opisane, oznakowane są także tabliczkami "Pomnik przyrody". Całość świetnie uzupełnia pobliski Parka Marszałka Edwarda Rydza Śmigłego, okolice Sejmu i urokliwe, spokojne tyły Nowego Światu i Placu Trzech Krzyży. Blisko stąd przez kładkę do Muzeum Narodowego i Muzeum Wojska Polskiego.
Muzeum Ziemi PAN. Jak dojechać?
Cena biletu wynosi 12 zł dla dorosłych i 6 zł dla dzieci. Zatem trzeba trochę z kieszeni wysupłać, ale jest co oglądać. Nie brakuje niesamowitych minerałów, sporo jest różnorakich kryształów, olśniewa kolekcja bursztynu. Niektóre z eksponatów są całkiem rzadkie.
Aby trafić do Muzeum Ziemi wystarczy krótki spacer ul. Bolesława Prusa od Placu Trzech Krzyży i pomnika Wincentego Witosa do parku na skarpie Wiślanej.
W razie problemów wystarczy kliknąć w Mapy Google.
 |
| Willa Pniewskiego została zrujnowana w czasie Powstania Warszawskiego. Fot. Muzeum Ziemi |
Znasz? Skomentuj!