Egzotyczny żywy "zielnik" w centrum Śląska
W Palmiarni Miejskiej w Gliwicach znajduje się ponad 6000 sztuk roślin skatalogowanych w blisko dwóch tysiącach taksonów. To cenna lekcja przyrody. Ekspozycja jest podzielona na kilka działów: rośliny użytkowe, rośliny tropikalne, sukulenty, akwarium prezentujące akweny słodkowodne. W budynku historycznym najwyższe okazy palm mają 18 metrów wysokości. Są tam m.in. trzy ponad 120-letnie palmy z gatunku daktylowiec kanaryjski (Phoenix canariensis), które pochodzą z pierwszej kolekcji palm, ale również różnorodne ekosystemy tropikalne z kaskadami i oczkami wodnymi, w których pływają egzotyczne ryby, są też terraria z liśćcami, i gadami, czy klatki z egzotycznymi ptakami. To idealne miejsce dla miłośników przyrody oraz tych, którzy pragną na chwilę przenieść się w tropiki, odkrywając unikatowe gatunki roślin i zwierząt w sercu Śląska.
Początki Palmiarni Miejskiej w Gliwicach sięgają 1880 roku, kiedy to na terenie parku miejskiego zbudowano pierwsze szklarnie. Jednak prawdziwy rozwój obiektu nastąpił w 1924 roku, kiedy zorganizowano wielką wystawę roślin egzotycznych, prezentującą m.in. kolekcję wspomnianych palm, która do dziś zachwyca odwiedzających. W 1925 roku otwarto tutaj pierwszy na Śląsku wielki basen o pojemności 120 metrów sześciennych wody dla jednej z największych na świecie roślin wodnych - Victoria regia. Odtąd można było tu podziwiać także liczne rośliny znad brazylijskiej Amazonki. Zbudowano terraria oraz klatki dla egzotycznych zwierząt. Zachwyt wzbudzały akwaria z kolorowymi rybkami, żabami i żółwiami. W ptaszarni wśród wielu ptaków królowały brazylijskie papugi.
Myśl wizjonera buduje śląski diament
Wkrótce okazało się, że roślin i zwierząt zrobiło się na tyle dużo, a palmy urosły tak dalece, że konieczne było powiększenie Palmiarni. W 1935 roku wybudowano wysoką na 12 metrów szklarnię o powierzchni 504 metrów kwadratowych, która stała się głównym pawilonem wystawowym. Powiększono również pawilon kaktusów i dobudowano akwaria. Nieoceniony wkład w ten rozwój wniósł dyrektor Richard Riedel - miłośnik roślin, botanik, ogrodnik, architekt przestrzeni, inspektor ogrodów miejskich i dyrektor zieleni miejskiej w Gliwicach w latach 1920-1945, a jednocześnie dobry organizator.
Wraz z kolejnymi inwestycjami wzrastała frekwencja zwiedzających. W 1926 roku Palmiarnię odwiedziło około 8000 osób, a w 1936 roku było ich już 30 tysięcy. Palmiarnia wraz z otaczającym ją parkiem była - razem ze śródmiejskimi alejami spacerowymi (obecnie Aleja Przyjaźni) i zespołem krajobrazowego Parku Wilhelma (obecnie Park Chrobrego) swoistymi "zielonymi płucami" w zagłębiu kopalń, hut i licznych zakładów przemysłu ciężkiego, wytchnieniem od wielkomiejskiego zaduchu. Palmiarnia w Gliwicach była w czasach PRL tradycyjnym celem wycieczek rodzinnych. Traktowano ją jako jedną z najważniejszych atrakcji Górnego Śląska.
Niszcząca wojenna zawiercha
W styczniu 1945 roku obiekty Palmiarni Miejskiej w Gliwicach zostały niemal doszczętnie zdewastowane. Nie ma się co oszukiwać, to był czas, kiedy przez Górny Śląsk przeszła bezlitosna jak taran Armia Czerwona. Palmiarnia miała powybijane szyby, kotłownia nie pracowała, reszty dokonał mróz, który doprowadził do utraty niemal całej kolekcji roślin. Dzięki wysiłkowi inżyniera Józefa Krzeczewskiego i pracowników Palmiarni w październiku 1947 roku placówka ponownie została otwarta dla zwiedzających.
Miała wówczas 1400 metrów kwadratowych powierzchni, około 600 gatunków roślin, 28 akwariów, basen z wodą podgrzewaną przez cały rok oraz duże alpinarium. Część roślin przywieziono z porzuconych majątków i pałaców na Dolnym Śląsku. W latach 70. kolekcja wzrosła do około 8000 roślin, co czyniło Palmiarnię jednym z bogatszych ogrodów botanicznych w regionie. Do lat 80. XX wieku Palmiarnia funkcjonowała wciąż w starych pawilonach. Wydaje mi się, że jako kilkuletnie dziecko byłem tam, by chłonąć ten czar egzotyki. Wycieczka do Palmiarni w Gliwicach była wtedy niedzielnym rytuałem Śląska. Namiastką ekskluzywności w szarym socjalistycznym krajobrazie. Miała klasę i poniemiecki przedwojenny powab.
Klęska i odrodzenie palmiarni w Gliwicach
Pogarszający się stan techniczny obiektów i wzrost zagrożenia dla zwiedzających wymusił jednak decyzję o zamknięciu Palmiarni Miejskiej w Gliwicach. Stało się to w 1985 roku. Miasto podjęło decyzję o całkowitej modernizacji wszystkich szklarni w taki sposób, by zachować wszystkie rośliny.
Projekt przewidywał budowę nowych szklarni na zewnątrz dotychczasowych. Najpierw powstały nowe konstrukcje, a następnie ostrożnie zdemontowano stare szklarnie. W 2012 roku Palmiarnia Miejska w Gliwicach o powierzchni 2000 metrów kwadratowych i wysokości w najwyższym miejscu 22 metrów została oddana do użytku w komplecie, gdy uruchomiono pawilon z akwariami.
Jak dojechać do Palmiarni Miejskiej w Gliwicach?
Palmiarnia Miejska w Gliwicach jest usytuowana przy ulicy Aleksandra Fredry w Gliwicach, na terenie parku im. Fryderyka Chopina.Czytaj więcej: Kasprowy Wierch. Jak dojechać?
Łatwo tam dojechać samochodem, który można zostawić na parkingu. Przy Palmiarni Miejskiej w Gliwicach są dwa niewielkie parkingi.
A jeśli przytrafią się problemy z trafieniem, można kliknąć w Mapy Google.
Zobacz więcej zdjęć.
Przed głównym wejściem umieszczono rzeźby leżących lwów. Dawniej także stały one przed palmiarnią.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!