Nowoberezowo. Dwie cerkwie w jednej wsi
Drewniana cerkiew pod wezwaniem św. Apostoła Jana Teologa w Nowoberezowie to cerkiew prawosławna, która nie tworzy samodzielnej parafii. Jest to filialna cerkiew, należąca do parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Nowoberezowie, w dekanacie Hajnówka i w diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Czy oznacza to, że w Nowoberezowie jest druga cerkiew? Jest - murowana.
Z początku to drewniana cerkiew była główną cerkwią w Nowoberezowie. Sytuacja zmieniła się, gdy pod koniec XIX wieku zbudowano nową cerkiew pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego. Wtedy drewniana świątynia stała się filialną. Mimo to nabożeństwa w drewnianym kościele prawosławnym wciąż są odprawiane.
Blacha zamiast gontu
Cerkiew drewniana pod wezwaniem św. Apostoła Jana Teologa w Nowoberezowie została wzniesiona w 1771 roku z inicjatywy Izabeli Branickiej jako świątynia unicka, zbudowana na planie prostokąta. W 1839 roku, w wyniku postanowień synodu połockiego, który objął parafie unickie z terenów Podlasia, Litwy i Białorusi, świątynia została przekształcona w cerkiew prawosławną i podporządkowana Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu. Budowla wykonana jest z drewna, o konstrukcji zrębowej, szalowana deskami i nieorientowana. Wnętrze zdobi polichromia umieszczona na suficie, odnowiona w 1995 roku. Prezbiterium zakończone jest w linii prostej. Po południowej stronie mieszczą się zakrystie, a po północnej kruchta z wieżą-dzwonnicą dobudowaną w 1883 roku na planie kwadratu.
Dachy cerkwi są pokryte blachą. Wejście główne oraz dwa boczne osłaniają dwuspadowe daszki podparte na czterech słupach. Wieżę wieńczy ostrosłupowy hełm z kopułką, natomiast nad nawą główną znajduje się dach dwuspadowy z wieżyczką zakończoną baniastym hełmem. Prezbiterium również przykrywa dach dwuspadowy. Warto dodać, że aż do drugiej połowy XX wieku nawa główna pokryta była drewnianym gontem, co nadawało świątyni jeszcze bardziej tradycyjnego charakteru.
Unikatowy ikonostas ukryty na strychu
W 2016 roku przeprowadzony został remont, który był w znacznej mierze rekonstrukcją. Wymieniono okna i drzwi oraz dach nad przybudówkami. Wykonano restaurację ganków przy wejściach. Dzwonnica od środka została wyłożona boazerią, z zewnątrz świątynię pomalowano nową farbą. Podobnie ściany w środku, podłogę i wyposażenie. Boazerią wyłożono schowek na ornaty. Tak duży remont sfinansowany został ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego, Funduszu Kościelnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz środków, któe zgromadziła parafia.
Z kolei w 2023 roku wykonana została inwentaryzacja Zespołu Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce. Przy okazji znaleziono fragmenty XVII-wiecznego ikonostasu. Wśród nich ikony niektóych świętych - proroków i Apostołów oraz elementy drzwi i ozdób z wnętrza. Okazało się, że to najstarszy taki ikonostas na Podlasiu, ale także na Litwie i Białorusi. Jego konserwację przeprowadziło Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Cerkiew drewniana w Nowoberezowie - ciekawostki
Obok cerkwi drewnianej w Nowoberezowie jest studnia. Co roku 18 stycznia w święto Chrztu Pańskiego oraz 21 maja w dzień patrona parafii odbywa się uroczyste nabożeństwo z poświęceniem wody.
Cerkiew w Nowoberezowie została wpisana do rejestru zabytków 3 listopada 1951 roku pod nr 9.
W pobliżu cerkwi jest grób rodziny Gromotowiczów, a obok grób ks. Juliana Kłoczkowskiego, który urodził się w 1832 roku i ukończył seminarium w Wilnie. Obok kilku krzyży wotywnych jest także grób nieznanego żołnierza.
Cerkiew jest otoczona kamiennym murem z bramą .
Cerkiew w Nowoberezowie. Jak dojechać?
Nowoberezowo to malownicza wieś położona niedaleko Hajnówki, w samym sercu Podlasia. Lokalną drogą przez tory kolejowe niedaleko słynnego Soboru Świętej Trójcy w Hajnówce do Nowoberezowa jest trochę ponad 5 kilometrów.
Najłatwiej dostać się do Nowoberezowa własnym autem. Z Warszawy to około 190 km, a podróż zajmuje około 3 godziny. Najlepiej kierować się trasą S8 do Białegostoku, a następnie drogą krajową 19 na Bielsk Podlaski i drogą wojewódzką 689 do Hajnówki, przed którą wypatrujemy skrętu na Nowoberezowo.
Z Białegostoku - ok. 80 km, podróż trwa około 1,5 godziny. Kierujemy się drogą krajową nr 19 na południe do Bielska Podlaskiego, potem drogą wojewódzką 689 na Hajnówkę, a przed nią wypatrujemy skrętu w lewo do Nowoberezowa.
Z Lublina - około 220 km, najlepsza trasa prowadzi przez Siemiatycze, a następnie drogą krajową 19 i drogą wojewódzką nr 689 (kierunek na Bielsk Podlaski). Niedługo za Hajnówką skręcamy w prawo do miejscowości.
Czytaj więcej: Dom Zdrojowy w Nałęczowie
Można także do Hajnówki dojechać pociągiem, np. Polregio z Białegostoku lub Siedlec. Jadąc z Warszawy, trzeba się przesiąść w Białymstoku. Po przyjeździe do Hajnówki można odwiedzić Nowoberezowo:
- Taksówką - szybka opcja, do Nowoberezowa to tylko kilka minut jazdy.
- Rowerem - świetna opcja dla miłośników aktywnego wypoczynku, bo okolice Hajnówki są bardzo malownicze.
- Busem - lokalne busy czasem kursują w stronę okolicznych wsi, ale ich rozkład może być nieregularny.
Do Hajnówki można też dojechać autobusem PKS lub autokarami prywatnych przewoźników z Białegostoku, Warszawy czy Bielska Podlaskiego. Z Hajnówki - podobnie jak w przypadku pociągu - można wziąć taksówkę, skorzystać z roweru lub lokalnego transportu.
A jeśli przytrafią się problemy z trafieniem, można kliknąć w Mapy Google.
Zobacz więcej zdjęć z Nowoberezowa (luty 2025 roku).
Tak jest w Nowoberezowie.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!